Problemen die kunnen voorkomen in de taalontwikkeling zijn bijvoorbeeld:
- Verlate taalaanvang; de taalontwikkeling is later op gang gekomen, uw kind is later dan gemiddeld begonnen met praten.
- Vertraagde taalontwikkeling; de taalontwikkeling laat een achterstand zien ten opzichte van leeftijdsgenootjes.
- Taalontwikkelingsstoornissen (TOS); de taalontwikkeling verloopt anders en is verstoord.
- Problemen bij de Meertalige taalverwerving
- Niet- of nauwelijks sprekende jonge kinderen
- Taalproblemen samenhangend met Autisme Spectrum Stoornissen (ASS)
- Woordvindingsproblemen
- Problemen met de auditieve vaardigheden (rijmen, auditieve analyse en synthese; ‘hakken’ en ‘plakken’, klank/tekenkoppeling, letterkennis, klankpositie bepalen)
Wat is een taalontwikkelingsstoornis (TOS)?
Kinderen met TOS hebben moeite met taal. Verder lijkt er niets met ze aan de hand te zijn. Hun intelligentie, gehoor en algemene ontwikkeling zijn normaal. Bij TOS heeft een kind problemen bij het spreken en /of het begrijpen van taal, lezen en schrijven. De precieze oorzaak is nog onbekend. Wanneer er taalproblemen in de familie voorkomen, is de kans op TOS groter. Een logopedist kan een kind met TOS helpen om met de stoornis om te gaan.
Ongeveer 7% van de kinderen op de basisschool heeft een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Dat zijn twee kinderen in een schoolklas van 30 leerlingen. TOS is een relatief onbekend probleem, terwijl de stoornis zich vaker voordoet dan bijvoorbeeld autisme, dat bij 1% van de kinderen voorkomt.
Hoe herkent u een Taalontwikkelingsstoornis (TOS)?
Er kan sprake zijn van een Taalontwikkelingsstoornis als uw kind
- Stil is en nog weinig praat
- Moeilijk te verstaan is
- Niet of nauwelijks lijkt te luisteren
- Moeite heeft met begrijpen van wat er gezegd wordt
- In korte en onlogische zinnen spreekt
- Moeite heeft met het vertellen van een verhaal
- Praat met veel denkpauzes, stopwoorden en herhalingen
- Moeite heeft met begrijpen van wat er gezegd wordt
- Een kleine woordenschat heeft of moeite heeft met het leren van nieuwe woorden
- Lang moet nadenken over het juiste woord
- Dichtklapt of “weet ik niet” zegt als er een vraag wordt gesteld
- Problemen heeft met zowel de moedertaal als de tweede taalverwerving
- met 3 1/2 jaar nog niet begrepen wordt door vreemden
- Moeite heeft met de concentratie
- Moeite heeft met de communicatievoorwaarden; dit betekent dat een kind in een gesprekssituatie moeite heeft met op zijn/haar beurt te wachten, het lastig vindt om te luisteren en oogcontact te maken
- Moeite heeft met het sluiten en onderhouden van vriendschappen
Waarom is behandeling van een taalprobleem belangrijk?
Vroegtijdige signalering en behandeling van taalproblemen is belangrijk voor de dagelijkse communicatie, het leren op school, de sociaal-emotionele ontwikkeling, de spraak-taalontwikkeling en ook de leerontwikkeling van uw kind. Kinderen leren taal sneller en gemakkelijker tot de leeftijd van 6 jaar; dit noemen we de taalgevoelige periode. Vanaf groep 3 leren kinderen lezen en schrijven. Een goede basis in de spraak-taalontwikkeling is belangrijk om te leren lezen en schrijven. Problemen in de taalontwikkeling kunnen het leren lezen en schrijven bemoeilijken.
Wat doet de logopedist bij de behandeling van taalproblemen?
Voor een uitgebreid taalonderzoek zijn vaak meerdere afspraken nodig. Taal bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder taalbegrip, passieve woordenschat, actieve woordenschat, zinsbouw, verhaalopbouw, woordvorming.
Tijdens taalbehandelingen kan gewerkt worden aan het begrijpen van taal; het begrijpen van woorden, zinnen en verhalen, het vergroten van de woordenschat, het verbeteren van de zinsbouw, het verbeteren van de verhaalopbouw en het verbeteren van het luistergedrag, verbeteren van de leesvoorwaarden. Ook worden adviezen aan ouders gegeven, bijvoorbeeld over welke boeken leuk zijn om voor te lezen, over hoe ouders hun taalaanbod kunnen aanpassen aan dat van hun kind, of hoe spelletjes zoals memory, kwartet of puzzels ingezet kunnen worden om de zinsbouw te oefenen. Als kinderen meertalig worden opgevoed, worden ook adviezen gegeven zodat thuis het taalaanbod voor uw kind zo optimaal mogelijk is.
Als u twijfelt over de taalontwikkeling van uw kind is het verstandig om een afspraak te maken met een logopedist. De logopedist kan het niveau van de taalontwikkeling van uw kind zorgvuldig onderzoeken en samen met u bepalen of logopedie nodig is.
Wat u zelf kunt doen
Om zelf alvast een beeld te krijgen van de taalontwikkeling van uw kind, kunt u de SNEL-test invullen. Kijk hiervoor op de website Kind en Taal onder Testen.
Als u graag wilt weten welke woorden uw kind in groep 1 en groep 2 moet kennen, kunt u kijken op de Basiswoorden Amsterdamse Kleuters (BAK-lijst) kleur + (link) Deze lijst bevat alledaagse woorden op thema en alfabetisch die in groep 1 en 2 gebruikt worden en de basis vormen van een goede woordenschat.
Kijk voor meer informatie over taalontwikkeling ook op de website www.kindentaal.nl